Menditik doaz, bakarrik, gaurkoa egun hobea izanen delakoan, eta tentu handiz dabiltza, xuabe, asotsik ez ateratzeko ahaleginetan. Urrats berri bat eman orduko alde guzietara begiratzen dute, mesfidagaitz. Emeki-emeki aitzinet darraie alabaina, gainditutako harri eta zuhaitz bakoitza irabazitako borroka bailiran, gerra orokorra irabaztea amets.
Arrabots ttiki batzuk aditzen dira alde batean
bat-batean. Mugimendu erreflexu batez burua jiratu eta hortxe ikusten dute
arrotza, kieto, berari begira. Zast! Begiek talka egiten dute. Begirada
mantentzen diote elkarri, batak bertzeari mesfidantzaz aztertuz. Horrela
jarraitzen dute segundo luze batzuk, minutuak beharbada, eta ez da deus
gertatzen. Begiak bertzearen begietan josirik dituzte, lehenengo urratsa nork
emanen. Baina ez da deus gertatzen.
***
Gaurko eguna bai, hobea izanen da. Hala beharko!
Atzo ez nuen ezer jan, eta herenegun ere ez. Gaur ordea, goizean goiz biboteak
orraztatu eta inguruko mendi-zoko guziak miatzeari ekin diot. Goiz ala berandu
zer edo zer harrapatuko dut, edozein distantzia korritu behar bada ere.
Zoko hau ezaguna daukat, bai, aski lasaia. Baietz
hemendik sabela beterik atera. Horko harrien artean kokatuko naiz. Hor, nire
ilearen grisa harrien kolorearekin nahasiko da, eta zailagoa eginen zaie nire mokaduei nire presentzia
antzematea.
Baina zer da hori?! Asots arrotz batzuk aditu
ditut zertxobait goitiagotik... Hara gizaki basapiztia horietako bat.
Ondo-ondoan gainera! Nolatan ez naiz lehenago konturatu? Nolatan onartu diot nire
buruari horrelako arduragabekeria?
Geldi-geldi gelditu naiz harri eta belarren artean
makurturik, ea ez nauen ikusten, izan ere, gizakiek ez omen daukate arras bista
ona. Nolanahi ere, alferrik ari naiz nik uste, zeren eta bere begirada
beldurgarria nabari dezaket nire begietan iltzaturik. Zer ari da? Zerbait dauka
eskuan, zerbait luzea, eta mugitzen du, baina bera ez, bera ez da zuhaitz
horren gibeletik mugitzen.
Ni, badaezpada, ere ez.
***
«Gaurko eguna bai, hobea izanen da. Hala beharko!»
pentsatu dut goizean etxetik ateratzean, eta ea noiz izan zen mendira joan
nintzen hondar eguna galdetu diot nire buruari. Urteak dira jadanik, eta ez
naiz data zehatzik paratzeko gai izan. Uztailan izan zen nik uste, Guardia
Zibila nire bila etorri baino hilabete bat edo bi lehenago. Bai, horixe da, ah
ze asteburu bikaina!
Elizondoko bestak ziren, eta gu, traidore ustel
batzuen gisan, mendira. Lagunak zerbezaz lepo narrasean etxeko bidea ezin aurkituz
ibiliko ziren ordu bertsuan, gu, Castillo d’Atxer-era buruz abiatzen ginen.
Hori larunbatean, eta igandean, gaztetxeak antolatutako erreka jaitsiera
popularrean egon beharrean, Istribielako zintzurra jaitsi genuen guk, burges
alternatiboak izan nahian edo. Edozein modutan, ah ze asteburu ederra, ah ze
oroitzapen onak! Gaur, mendian barna bakarrik, hamaika aldiz oroitu naiz
asteburu horretaz. Eta lagunekin egindako bertze hainbertze ateraldiz egia
erran.
Gaur ez dakit zer neukan, baina apur bat urduri
ibili naiz (pentsatzen dut Espainia zein Frantziako zerbitzu sekretuak
gibeletik xerka edukitzeak zer edo zer ikustekorik izanen zuela,
kar-kar-kar...). Horregatik ibili naiz hain zuhur beharbada, momenturo bide
handiak, pistak eta jendea saihestuz, baina egin behar nuen, eta egin dut.
Zer daukate mendiek horrelako erakarpena
eragiteko, zeinak askatasuna (eta batzuetan bizia) arriskuan paratzeraino
bulkatzen zaituzten? Bertze aldetik ere, ezin badut ezta mendian paseotxo bat
eman ere, ezin honi askatasuna deitu, ez hizki guziekin bederen, ez?
Egunero ikusten ditut mendiak etxeko leihotik,
«etor hadi, etor hadi» erranez, eta hondarrean, joan, joan egin naiz. «Hara
bada, hemen nago, zure gainean» atera zait konkistadorearen harrotasunez
etxetik hain aristokratiko, urruna eta txikia ikusten den kasko garaienean
nengoela. Orduan baina, zakarra eta handi-handia iritzi diot, erraldoia.
Oinen azpian erraldoia, eta inguruan... inguruan
paradisua. Ah ze bistak! Orduan bai, kaskoko istant horretan askatasunaren hizki
guzi-guziak dastatu ditut, banan-banan, bere zukuaren hondar tanta idortzeraino....
Bon, harira, hasten naizela poetakerietan eta
batek daki non buka dezaket idazkia. Afera da gauza bat eta bertze, zuhur-zuhur
ibili naizela mendiko zeharkaldi guzian, soil-soilik bide txikietatik joanez,
eta tarteka-marteka trabexkan (nire zango zuri urratuak horren lekuko).
Horrelako batean, harri handi batzuk gainditu eta horra hor ezustekoa. Animalia
ikusi eta begira geratu natzaio, zehatz-mehatz zer animalia zen asmatu nahian.
Katu handi bat zirudien, baina kristoina zen katua izateko, handiegia, eta
bertze aldetik, aski urrun geunden edozein herritik. «Katu basa?» galdetu diot
nire buruari, nire baitan ea hori existitzen den galdetzen nuen bizkitartean
ere. Geldi-geldirik geratu naiz pago baten gibelean erdi altxaturik. Animalia
ere geldi-geldi egon da, uzkurturik. Grisa zen, buztana nahiko luzea zeukala
iruditu zait, eraztun beltzekin. Burua bai, katu handi baten burua zeukan, eta
belarriak... Belarriak ikusirik txikitan eskolako antzerki baterako arrebak
egin maskara etorri zait gogora. Animalia ezberdinak ageri ziren antzerkian,
eta ni nintzen... «Ez da posible, ez da posible» errepikatu dut harriduraz nire
kolkorako. «Euskal Herrian ez dago horietarik, ez?»
Hortxe egon gara ez-dakit-zenbat-denbora, kieto,
elkarri begira. Une batean, eskuin eskuan neraman urritzezko makila astindu
dut, ea mugitzen zen eta hobeki ikusteko aukera izaten nuen, baina keba, kieto
demonio zegoen, eta non zegoen jakin arren, tarteka galdu egiten nuen bistatik,
izan ere, inguruko harri eta egur erorien nahaste-borrastean zeharo mimetizatu
egiten zen bere ile grisarekin. Azkenean, sobera hausnartu gabe (gero
konturatuko nintzen gisan), buelta erdia eman eta etxerako bidean abiatu naiz,
«ze ostia ote zen animalia hori?» nire buruari behin eta berriz galdetuz.
Etxera ailegatutakoan Adolfo Mena burkideari
kontatu diot mendian izaniko topaketa bitxia.
-Katu bat izanen zen, bertzerik gabe -erran dit
ezaxolaz.
-Baina kristoina zen, ezin zen katu bat izan.
Gainera, zakurren purdien geunden, edozein herritik aski-aski urrun.
-Bon, ez dakit, katu basa orduan.
-Horietarik badira? -galdetu diot, nire buruari
hamaika aldiz galdetu diodan modu berean.
-Ah, ez dakit, egonen dira. Bertzenaz, ze izan
behar da bada, pantera bat?
Adolfo Menaren arrapostu ironikoa hausnarrean
genbiltzala, Tania Bunke burkidea etorri da, hirugarren koloka.
-Belarriak puntan-puntan zituela diozu? Eta
puntetan ileak goiti? Katamotza izanen zen orduan -erran du Tania Bunkek afera
kontatu diogunean.
Nik ez nekien zer zen katamotza, eta ez Tania
Bunkeri ez eta Adolfo Menari ere ez zitzaien erdarazko hitza etortzen. Etxean
dagoen hiztegi txikia begiratu dut:
Katamotza:
lintzea, tigrea.
Irri batzuk egin ditugu «tigrea» erranahiaren
harira.
-Biba zu, Little -erran dit Adolfo Menak isekari-,
tigre batekin mendian topo egin eta oso-osorik atera, hori marka!
-Ez -moztu dio Tania Bunkek-, katamotza izanen
zen, lintzea. Arras guti badira, eta
oso-oso zailak dira ikusten. Erran daiteke, inoiz baino gehiago gainera,
animaleko suertea izan duzula.
«Suertea». Egia erran, suertea ez dakit baina
normalean animalia pilo bat ikustea suertatu zait beti mendian (egia da ere,
usu, laneko ordutegiak zirela eta, bakar-bakarrik ibiltzen nintzela mendian,
eta, solas egiteko norbaiten faltan, aise zarata gutiago ateratzen da eta animaliak
ezustean harrapatzen laguntzen du horrek). Gaur bertan errate baterako,
katamotza topatu baino lehen, hiru orein ikusi ditut baso batetik nenbilela,
aski hurbiletik. Baina gauza bat da suertea, eta bertze bat katamotza ikustea. Lintze bat aizu, ikusi dudala lintze bat!
Gaur
artio, eskolako antzerkirako arrebak egin katamotzaren maskara kenduta,
Espainiako Eliza katolikoak abortuaren kontrako kanpainako afitxetan baino ez
neukan ikusia katamotz bat kasik, baina noski katamotza zela, belarri horiek,
eskolako maskaran bezala, konfundiezinak ziren. «Urde pitoa! Zakilberde alua!»
erran diot nire buruari, «katamotz bat zeneukan aurrez aurre, eta, kristauen
afitxa bailitzan, buelta erdia eman eta handik ospa egin. Hau oilobusti
eskasa!» Damu sentimendu ziztakor batek aldez alde zeharkatu nau. Mendian
buelta erdia eman eta animalia gibelean utzi dudanean ez naiz benetan kontu
eman zer ari nintzen egiten, galtzen, eta, Tania Bunkek erran bezala, «oso-oso
zailak dira ikusten».
«Iheslariak bezala» otu zait. Beti ezkutaturik,
sasietan, gorderik, tentuz ibiltzen, zuhurtziaz... «Ah ze parea, katamotza eta
iheslaria!» pentsatu dut. «Ea egoera aldatzen den eta katamotzak ugaldu eta iheslariak
urritu egiten diren».
Errepresioaren joanak
Askatasunaren etorriak izanen direlakoan,
etorririk gabeko bortxazko joanik ez!
Little
*ipuin hau Hitzen Uberan-en argitaratu zen 2013an.
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina